Festival Overmorgen opent in Heerenveen

 Na de zomervakantie start het nieuwe theaterseizoen in Fryslân provinciebreed met het ‘Festival Overmorgen’, een initiatief van de vijf theaters in Friesland: het Posthuis Theater in Heerenveen, Theater Sneek, De Koornbeurs Theater en Film in Franeker, Schouwburg De Lawei in Drachten en Stadsschouwburg De Harmonie in Leeuwarden. Het festival duurt met elkaar vijf weekenden (tussen 2 september en 2 oktober) en elk theater heeft zijn eigen festivalweekend. De aftrap is in en rond het Posthuis Theater in het weekend van 2, 3 en 4 september. In dit Heerenveense deel van het Festival Overmorgen staat de muziek centraal, met de familievoorstelling ‘De stille trompet’ als eigen Posthuis-productie. Het overkoepelende thema van het festival: Iedereen een held, elk verhaal telt.

In vijf opeenvolgende weekenden willen de vijf Friese theaters vijf nieuw te maken voorstellingen door de provincie laten reizen. Elk theater produceert zijn eigen voorstelling, te maken door regionaal bekende theatermakers. Daarnaast zorgen andere lokale theatermakers voor de randprogrammering, alleen te zien op de plek zelf. Voor Heerenveen neemt Evert Haagsma de reizende hoofdvoorstelling voor zijn rekening; Jelle Roeper zal de muzikale invulling voor het randprogramma tijdens het openingsweekend in Heerenveen verzorgen. 

Het c-woord

“Door het c-woord” – ik probeer het woord voor de pandemie zoveel mogelijk te vermijden, want het betekent niets goeds  -  “heeft de cultuursector het zwaar te verduren gehad”, trap ik het gesprek tussen mij, Evert Haagsma en Jelle Roeper af. “Ook nu de pandemie voorbij lijkt en alle maatregelen zijn opgeheven, is het niet vanzelfsprekend dat het publiek weer massaal de theaters bezoekt. Dat zullen jullie als theatermakers zelf ook gemerkt hebben.”

“Iedereen is wel klaar met corona”, meent Jelle Roeper. Afgelopen jaar bedacht hij ‘Fan ticht nei iepen’ voor het Heerenveense theater als seizoenopening. “Corona zal niet weggaan. Ook morgen niet, dus we kijken naar overmorgen. Veel lokale makers zijn weg, ze zijn iets anders gaan doen. Maar je moet talenten niet weggooien.” En het publiek terughalen, opper ik, maar hoe doe je dat? Wel, om te beginnen door dit overkoepelend provinciaal Festival Overmorgen. Nog niet eerder werkten de vijf Friese theaters zo innig samen. “We gaan van het openingsweekend in Heerenveen een bruisend weekend maken”, belooft Jelle Roeper. Evert Haagsma valt hem bij: “We willen nu, ná de corona, cultuur laten zien laten proeven in de héle provincie. Met vijf theaterproducties, een reizend Overmorgen Café en een rijdend verhalenkunstwerk, dat in elk weekend in één van de dorpen te zien is.”

Verhalenkunstwerk

Voor het verhalenkunstwerk is op het moment van dit gesprek nog geen definitieve locatie afgesproken. Sterker, het verhalenkunstwerk moet nog worden gemaakt. Dat maken van het kunstwerk met ‘inwonersverhalen’ gebeurt door kunstenares Eva Koopmans. “De verhalen van de inwoners van Friesland worden deze zomer opgehaald. Het kunstwerk geeft lucht en ruimte aan datgene wat er speelt in de hoofden en lijven van mensen”, aldus Koopmans.  “Alleen zó kan een samenleving blijven ademen.” Als overkoepelend thema voor het Festival Overmorgen is het woord ‘helden’ bedacht en iedereen een held, die haar of zijn verhaal vertelt, is het uitgangspunt voor dit verhalenkunstwerk.

Helden in Friesland

De keuze van ‘helden’ als thema is gebaseerd op wat er in Friesland speelt of speelde en wordt door de theatermakers in de provincie ruim geïnterpreteerd. Jongerentheater Meeuw maakt voor De Lawei bijvoorbeeld een voorstelling over nieuwkomers in Drachten door de jaren heen, te beginnen met de arbeiders die vanwege Philips naar het noorden kwamen. Voor De Harmonie maakt Fabian Claes Jansen een theatersolo over een maatschappelijk onderwerp in het kader van de LBHTI+ gemeenschap. De Koornbeurs vertelt het verhaal van visionair, zakenman en sterrenkundige Eise Eisenga. Al deze voorstellingen zijn in het weekend van 2 en 3 september in het Posthuis Theater te zien. ‘Bingo’ van en met Tamara Schoppert, een bijdrage van Theater Sneek, speelt in dorpshuis Kiekenhof in Nieuwehorne.

De stille trompet

De familievoorstelling ‘De stille trompet’, gemaakt door Evert Haagsma, is de hoofdbijdrage  van het Posthuis Theater in het Festival Overmorgen en gaat in première op zaterdag 3 september om 14:30 uur om daarna langs de overige Friese theaters te reizen. Jan Arendz speelt de hoofdrol als instrumentenbouwer Hendrik, die al aardig op leeftijd is, maar de passie voor zijn vak is voor eeuwig. Vanuit zijn rommelige werkplaats klust hij nog dagelijks aan nieuwe instrumenten. Op een dag werkt Hendrik aan een nieuwe trompet, de mooiste die hij ooit heeft gemaakt. Hendrik is er zo trots op dat hij niet kan wachten om de trompet te laten zien én horen. Maar hoe hij ook zijn best doet, het lukt hem niet om geluid uit de trompet te krijgen. Dit is hem nog nooit overkomen. Hendrik gaat op zoek naar iemand die de stille trompet tot leven kan krijgen. ‘De stille trompet’ is een mix van toneel, film, dans en live muziek. Speciaal voor deze productie heeft Frans Douwe Slot een orkest samengesteld van professionele musici en jonge talenten uit de talentenklas. De voorstelling is geschikt voor een publiek vanaf zeven jaar.

100 jaar Van der Glas

“We kiezen in Heerenveen niet voor niets voor muzikale helden”, legt Evert uit tijdens de presentatie van de voorstellingen in het Festival Overmorgen. Die presentatie vindt plaats op het dak van Theater Sneek. Evert Haagsma: “Muziek stroomt al decennialang door Heerenveen. Denk maar aan de grote concerten in Thialf en in het Abe Lenstrastadion. Om muziek te maken heb je muziekinstrumenten nodig. In Heerenveen hebben we wat dat betreft de familie Van der Glas. Niet alleen bekend van de Glasblazers, maar vooral als instrumentenbouwers, van slagwerk tot blaasinstrumenten. Vorig jaar bestond het familiebedrijf honderd jaar. De promotiefoto voor ‘De stille trompet’ hebben we in de werkplaats van Van der Glas aan de Pastorielaan gemaakt. Gepke Tuinstra, verantwoordelijk voor de grime en de kostuums, transformeerde acteur Jan Arendz tot de oude instrumentenbouwer Hendrik en fotograaf Mustafa Gumussu heeft een hele fotoshoot met Jan Arendz gedaan.” Met een prachtig resultaat, vindt Evert, al is niet elk detail zichtbaar. Hij wijst op de muur achter Jan Arendz. “Je kunt het niet zien, maar er hangt een affiche van Tina Turner in Thialf in 1996”, lacht hij.

‘t Pakhuis en Heerenrock

Met Jelle Roeper, verantwoordelijk voor de muzikale randgroepering in het ‘Festival Overmorgen’, blik ik eerst terug naar ‘Eergisteren’. Terug naar de muziekscene in het Heerenveen van toen. Naast de legendarische popconcerten in Thialf kwamen er eigen manifestaties als de Night Of The Koemarkt en daarvóór de Jazz/Blues Kroegentocht, destijds als eenmalig bedoeld, ter gelegenheid van de opening van het Posthuis Theater in 1982. Dáárvoor, halverwege de jaren 70 tot in de jaren 80, zette Open Jongerencentrum ‘t Pakhuis aan de Fok 50 Heerenveen op de kaart, met een spraakmakende muziekprogrammering. Toenmalig projectleider Jos - tegenwoordig Josh - Haijer haalde even makkelijk jazzgrootheden als Han Bennink en Misha Mengelberg naar Heerenveen als punk- en new wave bands als de New Adventures en de Speedtwins. Onder de naam ‘Heerenrock’ haalden Haijer en de zijnen grotere acts naar de toenmalige Blauwe Zaal van de Schouwburg.

Friese bries

Maar er is natuurlijk niets leuker dan zélf op het podium te staan. Heerenveen heeft een lange popgeschiedenis als het om eigen muzikanten en bands gaat, van The Yards tot en met The Security (óók van Josh Haijer). De Heerenveense popgeschiedenis begon met The Yards die in 1966 debuteerden in het Posthuis als The Shaggy’s. Halverwege de jaren 70 tot in de jaren 80 ontstonden vanuit Open Jongerencentrum ‘t Pakhuis talloze Heerenveense bands, waaronder Pavane (met Rutger Hauer (!) als gastzanger) en de Frisian Train Blues Band. Namen als Kier (later Kyr) van der Werf, Harrie Zandstra en Bob Schaafsma horen tot de Heerenveense Walk of Fame, als die zou bestaan. Net als Josh Haijer zelf trouwens. De poprecensenten noemden de popcultuur in Heerenveen destijds ‘de Friese bries’.

Groeven uit Heerenveen

Een Walk of Fame kwam er niet; wél een elpee. In 1979 verscheen de langspeler ‘Groeven uit Heerenveen’ (ook op initiatief van Haijer), de allereerste en enige elpee-release van tien toenmalige Heerenveense bands, met als hoogtepunt het live opgenomen bluesnummer ‘Het beest’ van Bob Schaafsma. Meer dan veertig jaar later is iedereen de muziek op deze elpee vergeten, maar de platenhoes, waarop een afbeelding van de watertoren en het standbeeld van Fedde Schurer, getooid met een pruik, deed veel stof opwaaien en werd zelfs verboden door de maker van het beeld van Schurer. Het leverde in elk geval veel publiciteit op voor het eigen platenlabel van Haijer. De muzikale helden van toen zitten tegen hun pensioen aan, maar sommigen spelen nog steeds. 

Met Jelle Roeper als verbinder organiseert het Posthuis Theater binnen het Festival Overmorgen het gratis toegankelijke concert ‘Groeven uit Heerenveen’, dat middels een presentatie van popkenner Willem de Vries relaties legt tussen de Heerenveense popcultuur van toen en nu. “Toen we met het idee kwamen van een reis door de Heerenveense popgeschiedenis waren zowel Josh Haijer en de oudere muzikale helden als de muzikanten van nu gelijk enthousiast”, zegt Jelle Roeper. “Er kwamen allerlei verhalen los over die tijd. We moeten de cultuur, de muziek doorgeven aan de volgende generaties. En dat gebeurt op het Festival Overmorgen.”

Gratis concert

Het concert ‘Groeven uit Heerenveen’ vindt plaats op vrijdagavond 2 september tussen 21:30 uur en 23:30 uur in het Amelius van Oenemaparkje tegenover het Posthuis Theater. Het concert is de gratis toegankelijke opening van de randprogrammering van het Festival Overmorgen, zeg maar een soort Off-Overmorgen. Aan het Groevenconcert wordt meegewerkt door gitarist Hanno de Vries en zijn band Sequoia Kings, Haitze de Vries & Haitze, en Daan Jonker & Forest of Youth. 

Meer informatie met het complete programma van het provinciaal Festival Overmorgen is te vinden op de website www.festivalovermorgen.nl.

Tekst: Henk de Vries
Foto’s: Mustafa Gumussu, Marc Henri Quere, Hanno de Vries