Restauratiekunstenaar Klaes Posthuma: “Fryslân is in hûs en ik kin alle keamers”
Algemeen
AKKRUM - Klaes Posthuma (76), geboren in Hommert-Jutrijp, is van beroep restauratieschilder.
Als ik zijn galerie/atelier Acanthus in Akkrum binnenstap, komt eerder het woord restauratiekunstenaar bij mij op. Klaes Posthuma is thuis in alle aspecten van restauratie en decoratieve kunst en in zijn galerie zijn prachtige schilderijen, beschilderde meubels en antieke Friese klokken te bewonderen. Daarnaast speelt Klaes met zijn werk een belangrijke rol in het in ere houden van de al bijna vergeten Friese decoratiestijlen en cultuur.
“Ben ik succesvol geweest als kunstenaar?’, vraagt Klaes Posthuma zichzelf af. ‘In mijn ogen is de ultieme waardering van mijn werk een aankoop. Er is zoveel werk van mij onder de mensen en er zijn velen die een door mij beschilderde Friese klok in hun bezit hebben. Ik zit al bijna zestig jaar in het vak; zoveel tijd, dat ik het me niet eens meer kan voorstellen. Fryslân is in hûs en ik kin alle keamers.”
Blanke wijzerplaten
“Ik heb er nooit spijt van gehad dat ik iets verkocht heb.’ Klaes lacht, als hij zegt: ‘Wel vind ik het vaak jammer dat ik er dan zelf niet meer naar kan kijken. Het grote schilderij wat nu in mijn galerie hangt, is bijvoorbeeld recentelijk verkocht. Als ik weer zo’n beeld wil creëren, dan moet ik er weer één maken en dat is veel werk.
Het belangrijkste wat ik vroeger op de schilderschool heb geleerd was decoreren en letters zetten. Ik ben erg jong al aan het werk gegaan, maar het plamuren en afverven van huizen stond mij niet aan. Ik wilde graag alles wat met verf mogelijk was proberen! Per toeval kreeg ik de mogelijkheid om voor een klokkenmaker wijzerplaten te beschilderen. Die kans heb ik met twee handen aangegrepen en het is sinds toen nooit meer anders geweest. Ik kreeg gewoon blanke wijzerplaten waar ik mee aan de slag kon gaan. Ik moest ze ontvetten, in de hechtgrond zetten en vervolgens verven en cijferen met de hand.’
Authentiek handwerk
‘Het is echt authentiek handwerk, origineel zoals het hoort. Ik nam zelfs wijzerplaten mee naar de kazerne in mijn dienststijd. Op die manier kwam ik er redelijk welvarend uit. De jongens op mijn kamer vonden het prachtig, want als we controle kregen op de kamer was er altijd meer interesse in mijn wijzerplaten dan de ‘opgeruimde’ kasten. De wijzerplaten zorgden voor een soort afleiding.’ Klaes Posthuma vertelt zijn verhaal met een glimlach.
“Door de toen nog flinke klokkenproductie in Joure en het kleine aanbod aan decoratieve schilders kreeg ik steeds meer wijzerplaten door de handen, soms wel dertig per week. Later kwamen ook de antiquairs met opdrachten, want de Friese klokken werden steeds geliefder en steeds duurder in de jaren zestig tot en met negentig. De Friese klok is één van de belangrijkste producten waar Friesland bekend om is. Stoelklokken worden vanaf 1720 al gemaakt. Rond 1800 komen daar de staartklokken bij. Tijdens mijn carrière is het klokkenwerk altijd het meest stabiel gebleven. Het zakt nu wat weg, maar dat komt door verandering in smaak.”
Overal geweest, van Amerika tot Japan
Niet alleen het werk van Klaes is inmiddels overal, ook de kunstenaar zelf is bijna overal geweest. “Ik heb vanaf mijn veertigste zo’n tien jaar lang gereisd in opdracht voor het NBTC (Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen, red.). Soms was ik wel honderd dagen per jaar weg. We gingen overal naar toe om promotiewerk te doen op toerismebeurzen en tentoonstellingen. Het doel was om mensen te interesseren om als toerist naar Nederland te reizen.
Ik toonde het Friese ambacht in verschillende aspecten. Soms maakte ik Hylper, Hindelooper, schilderkunst; andere keren een mooi Nederlands landschap en ook nam ik de wijzerplaten wel mee. We hadden altijd wat kleine dingetjes bij ons van de organisatie om aan klanten te geven, zoals klompjes. Ik heb zelfs een keer meegemaakt dat een man uit Hamburg helemaal op de motor naar een tentoonstelling in Essen is gereden om een paar klompjes met zijn naam op de halen, zo mooi vonden mensen dat!
Ik ben overal geweest, van Amerika tot Japan, en ik heb zo een hele mooie tijd gehad. Het heeft me niet veel geld opgeleverd, maar wel veel ervaring in hoe het er in de wereld aan toe gaat. Ik heb veel andere culturen en smaakbelevingen kunnen zien”.
Werk in Harlingen en Franeker
Klaes vertelt mij over de wijzerplaten die hij graag beschildert, maar er is meer werk dan benoemd kan worden. Zo heeft hij samen met zijn dochter Hinke prachtige muurschilderingen gemaakt in Romeinse stijl in de kamers van hotel Courage in Nijmegen. “Ik ben een heel vakkundig decorateur; soms ben ik meer tijd kwijt aan het voorwerk om goed schilderwerk te leveren, dan het schilderen zelf”, bekent Klaes.
Hij heeft onder andere de historische reclames op de panden en gevels in Harlingen hersteld om zo het oude straatbeeld te laten herleven. En misschien wel één van zijn belangrijkste werken is het restaureren van het Planetarium van Eisinga in Franeker geweest, wat nu kans heeft om werelderfgoed te worden. Het werk van Klaes Posthuma is duurzaam en gemaakt om de tijd die de wijzers op zijn wijzerplaten langzaam wegtikken, te doorstaan.
Door: Fimke Groenewoud
