In veiligheid wachten op vrijheid

Van de ene op de andere dag verlaten ze huis en haard, man en vader. Met een klein weekendtasje waar wat noodzakelijke spullen in zitten komen ze aan in een vreemd land, met andere gebruiken, onbekende mensen en een taal die ze niet verstaan. Nog nooit eerder zijn ze hier geweest, maar thuisblijven was hoe dan ook geen optie. Voor hun veiligheid komen ze naar Nederland, maar van vrijheid is nog lang geen sprake.

Sommige Oekraïense vluchtelingen krijgen hier gelukkig een thuis aangeboden. Door mensen die niets liever willen dan helpen, wat er ook voor nodig is. Twee van deze mensen zijn Jacqueline Hoekstra en Miranda Spijkerman, moeder en dochter. Beiden hebben sinds 16 maart vluchtelingen uit Oekraïne te gast. Bij binnenkomst in het huis van Miranda zie ik een jonge vrouw, keurig gekleed, aan de eettafel zitten. We noemen haar Ivanna. Zo heet ze niet in het echt, maar voor haar veiligheid geven we haar een fingeerde naam in dit artikel.

Niet naar het ‘weeshuis’

Voor haar ligt een map en een mobiele telefoon. Ze is de letters van het Nederlandse alfabet aan het leren. De app op haar telefoon zegt het voor, de tekst staat op papier en zij zegt het na. Het gaat Ivanna verrassend goed af. Ze is helemaal gefocust. Voor de tv zit een jongetje en onder de tafel kruipt een baby. Miranda haar dochtertje zit bij haar oma Jacqueline op schoot. De hele woonkamer is bezaaid met speelgoed en andere spullen en op tafel liggen allerlei drinkbekers voor de kinderen. Het is druk en vol, maar er wordt gelachen en alles lijkt prima te reilen en zeilen. Ook al is het nog maar een paar weken geleden dat Ivanna met haar twee kinderen haar land uit is gevlucht.

Ivanna spreekt geen Engels. Alleen Russisch. Gelukkig heeft ze wel een smartphone. Daarmee communiceren zij en Miranda continu. Maar ook dat blijkt niet altijd vlekkeloos te verlopen. Miranda vertelt: “Toen ik haar gister uitlegde dat kinderen hier naar de opvang gaan, raakte ze volledig in paniek. Toen ik mijn vertaalde Russische tekst terugvertaalde naar het Nederlands zag ik dat het vertaald was als ‘weeshuis’. Ivanna was als de dood dat ik haar kinderen naar een weeshuis zou brengen. Ik begreep meteen waarom ze zo heftig reageerde. Dat ik haar kinderen nooit naar een weeshuis zou sturen, is een stukje vertrouwen dat nog moet groeien.”

Groot cultuurverschil

In het kader van dat vertrouwen lopen beide dames tegen een groot cultuurverschil aan. Want in Oekraïne is het niet gebruikelijk om hulp te vragen. Miranda legt uit: “Als je verhuist en moet klussen, dan doe je dat allemaal zelf. Je vraagt je ouders of vrienden niet om te helpen. Opa’s en oma’s passen ook niet op je kinderen. Dus waarom staan er opeens van die goedgezinde Nederlanders klaar om je op te halen en mee te nemen naar hun huis? Wat zit erachter? Veel vluchtelingen slapen liever met twintig anderen op een zaal vol met stretchers in een opvangcentrum, dan dat ze bij anderen inwonen, omdat ze bang zijn voor mensenhandel.”

Ivanna wilde betere omstandigheden voor haar kinderen, dus waagde ze de gok. Ze kwam gelukkig op een hele fijne plek in Akkrum terecht.

Dagelijks verslag uit Oekraïne

Miranda en haar man hebben hun slaapkamer vrijgemaakt voor Ivanna en haar kinderen. Op de muur hangen foto’s van haar man en de vader van haar kinderen. Hij bleef achter in Oekraïne, want mannen mogen het land niet uit. Zij moeten blijven om te vechten. Elke dag bellen ze met elkaar. “Gister vertelde Ivanna dat het eten in haar woonplaats op begint te raken, dat is natuurlijk vreselijk. Zij staat machteloos en zit hier met de kinderen. Haar jongste kindje is elf maanden, die krijgt van de hele situatie niet veel mee. Maar haar zoon van vijf krijgt alles mee. Hij vraagt veel naar zijn vader. Dat zijn hele moeilijke en hartverscheurende momenten, die je er ook bij krijgt”, vertelt Miranda.

“Dit had ook mijn gezin kunnen zijn”

Het leven van Ivanna en haar gezin staat op zijn kop, maar dat van Miranda, haar man en kinderen ook. Ze delen hun huis opeens met drie mensen extra; ze hebben drie extra monden te voeden en kennen nog weinig tijd voor zichzelf. Toch voelt het voor Miranda niet zo. “Ik had dit ook kunnen zijn met mijn gezin. We zijn even oud en onze kinderen zijn van dezelfde leeftijd. Als ik in zo’n vreselijke situatie zou zitten, wil ik ook graag geholpen worden. Dus waarom zou ik nu dan niet helpen? Deze eerste weken zijn het zwaarste, je moet elkaar leren kennen en zij moeten hier langzaam een leven opbouwen. Ik ben ervan overtuigd dat het goed gaat komen. Maar bovenal hoop ik natuurlijk voor ze dat ze snel weer naar hun huis, man en vader toe kunnen.”

Opvang vluchtelingen

Iedereen mag thuis vluchtelingen opvangen. Maar niet iedereen kán het. Denk je erover na om je huis open te stellen? Houd dan rekening met het volgende:

• Nodig alleen mensen uit als je er voor 100% achterstaat. Niemand weet hoe lang de gasten blijven en kort na het begin alweer afscheid nemen, maakt meer kapot dan dat je goed hebt gedaan.
• Bedenk of je jezelf, en je eigen manieren en gewoontes, voor de eerste maanden opzij kunt zetten. Je huishouden verandert, communiceren gaat lastig en dus moet je erg flexibel zijn.
• Op Facebook vind je verschillende groepen waarin vluchtelingen aangeven een gastgezin te zoeken. Doe onderzoek en kies niet direct de eerste de beste. Vind je het bijvoorbeeld ook goed dat er een hond meekomt? Of heb je dit liever niet? Zorg dat jullie levens goed te combineren zijn, dat is in ieders belang.

Tekst en foto’s: Sonja Harkema