Een ochtend op een kleinschalige dagbesteding in Nieuwehorne
grootheerenveen
De warmte straalt mij tegemoet als ik de Schoterlandseweg oversteek om het terrein van dagbesteding Het Sleutelbos, aan de rand van Nieuwehorne, op te rijden. Het oogt als een vriendelijke omgeving, met rondscharrelende kippen, konijnen en overal kunstwerken. Er staan twee gebouwen op het terrein en ik zie een moestuin. Eigenaresse Ineke ten Cate is er, net als de kippen, snel bij om mij te begroeten. Ze neemt mij direct mee naar binnen voor een flinke kop thee. Tijd om kennis te maken met ‘haar’ groep.
Een enthousiaste jongeman vol praatjes schuift aan. Het blijkt de 21-jarige Martijn te zijn die hier al zo’n vijf jaar met veel plezier komt. “Het is écht leuk op Het Sleutelbos!”, concludeert hij al snel. Waarom dat zo is? Vanwege het paard Gretha van de buurman die hij mag helpen verzorgen én waar hij mee mag knuffelen. In sneltreinvaart vliegen zijn verhalen over tafel. Van trakteren op zelfgebakken hamburgers met zijn verjaardag tot alle leuke klusjes en de schilderijen die hij hier maakt. Ja, het is hier echt leuk, meent Martijn nogmaals.
Het kan anders
Eigenlijk kan Martijn niet wachten om mij alles te laten zien. Toch ben ik eerst nog even benieuwd naar de achtergrond van deze bijzondere plek. Ineke ten Cate (57 jaar) vertelt hoe ze al sinds haar twintigste in de zorg werkt. Met veel plezier, maar er knaagde ook iets. Ze vond dat het anders kon, kleinschaliger en meer toegespitst op het individu. Vraaggericht in plaats van groepsgericht. In het begin waren dit vage plannen, maar het werd steeds concreter. En toen zag ze op Funda deze locatie staan. Kopen was op dat moment geen optie, ze had nog geen cliënten. Toch besloten zij en haar zakenpartner vol goede moed dit terrein te huren van Staatsbosbeheer. Het duude even voordat ze genoeg cliënten had om haar vaste baan op te kunnen zeggen.
Inmiddels werkt Ineke alweer sinds 2008 met veel plezier op Het Sleutelbos. Haar compagnon is met pensioen gegaan, dus heeft Ineke in de loop van de tijd twee collega’s aangenomen: Shanika en Mariette. Ze werken alle drie 32 uur met cliënten. Al met al werkt Ineke behoorlijk wat meer uren, als eindverantwoordelijke zijnde. Ze geeft al snel eerlijk toe dat het goed is dat ze niet op dit terrein woont. “Ik heb er bewust voor gekozen om dit een werkplek te laten zijn voor ons en de cliënten. We hebben deze plek samen gecreëerd in de loop van de jaren aan de hand van vragen van cliënten.” Nu ze er over nadenkt is dat wel bijzonder. “ik ben best trots”, bekent ze. De toevoeging ‘best’ tekent Ineke; ze is bescheiden als ze over deze unieke plek spreekt.
Vraaggericht
Ineke benadrukt hoe belangrijk zij het vind om vraaggericht in plaats van groepsgericht te werken. Daarom begon ze ooit deze dagbesteding. “Per dag en per client vragen we: ‘Wat ga jij vandaag doen?’ Natuurlijk zijn er vaste elementen, maar we werken zoveel mogelijk individueel. In de praktijk zie je dat er één begeleider per drie of vier cliënten is waardoor iedereen veel aandacht krijgt. Ons streven is dat iedereen een leuke dag heeft. We willen ze werk zonder druk laten ervaren en daadwerkelijk iets nuttigs laten doen.” En dat blijkt te werken. Meerdere cliënten vertellen, op hun eigen manier, hoe blij en tevreden ze zijn over deze plek. “Als ik dan van cliënten hoor hoe fijn ze het hier hebben, dan doet dat wel wat met mij. Daar doe ik het voor.”
Van houtbewerking tot koken
Tijdens de rondleiding van Martijn komen we vele kleine werkplaatsen tegen: van houtbewerking tot schilderen en van knutselen tot de dieren en de moestuin. Martijn vertelt trots hoe hij Ineke mag helpen koken tussen de middag. De ene keer maken ze soep, een andere keer koken of bakken ze de vers gelegde eieren die ze zelf op het terrein opzoeken. Of ze maken jam of knappen tweedehands meubelen op. Alles blijkt mogelijk in Het Sleutelbos.
We maken kennis met Yntze. Yntze probeert alles, maar het lukt niet allemaal meer. Zijn ogen en zijn fysiek gaan achteruit door een hersenbloeding. Nadat hij veertig jaar in de bouw gewerkt heeft hield het op. “Dan krijg je een hersenbloeding en dan is het gebeurd.” Het heeft zijn hele leven veranderd. “Ze zeiden tegen mij: ‘Je moet het accepteren’. Maar dat is het moeilijkste dat er is. Ik heb gezorgd dat ik hier naar toe kan. Het is fijn hier.”
Vijf dagen
Dit karakteriseert opnieuw de werkwijze van Het Sleutelbos. Het Sleutelbos is er voor iedereen, of je nu alzheimer of het syndroom van Down hebt. In totaal zijn er twaalf cliënten op dit moment, maar niet iedereen komt iedere dag. Lange tijd was Het Sleutelbos ook maar vier dagen open per week, maar toen kwam de vraag of ze ook op vrijdag open wilden gaan. “Voor één client? Dat kan niet uit, maar ik voelde dat we het gewoon moesten doen”, zegt Ineke. Inmiddels zijn er iedere vrijdag vijf cliënten.
Overigens heeft Het Sleutelbos nog ruimte voor één of twee nieuwe cliënten. Belangstellenden kunnen contact opnemen met Ineke ten Cate.
Tekst en beeld: Janita Baron
