Robert Bouman, de ‘Haka-man’ van Heerenveen “Hoppe! Kiamau! Hiiiiii!”
Algemeen
HEERENVEEN - “Hoppe! Kiamau! Hiiiiii!” Met deze luide kreet begint Robert Bouman regelmatig zijn werkdag. Heerlijk, lijkt me dat.
Door het hele land en zelfs over de grens geeft hij Haka-workshops, de rituele dans van de Maori uit Nieuw-Zeeland. Maar Roberts thuisbasis is bij zijn vriendin Anne-Frouck in Heerenveen. Ik spreek Robert aan de start van het nieuwe jaar, op veilige afstand, in hun huis aan de Fok. Terwijl het haardvuur gezellig knispert, vertelt deze stoere en goedlachse 32-jarige ‘Haka-man’ van Heerenveen over zijn passie.
Robert Bouman is achttien als zijn moeder hem meeneemt naar een festival waar hij voor het eerst live een Haka-uitvoering ziet. ”Ik was gelijk verliefd”, vertelt Robert. “Die energie, die kracht, die trots. Ik vond het te gek!”
De Haka
De meeste mensen kennen de Haka van de All Blacks, het nationale rugbyteam van Nieuw-Zeeland. Zij dansen de Haka na het volkslied om hun tegenstander uit te dagen en te imponeren. Mannen brullen, de tong wordt uitgestoken en handen worden op de benen geslagen. Haka is een rituele dans van de Maori, de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland. Deze eeuwenoude traditie wordt met de beoogde kracht van de voorvaderen ingezet om te verwelkomen, te strijden, maar vooral om te verbinden. Ook tijdens bruiloften of begrafenissen. Haka betekent letterlijk ‘dans’. Een Haka dient ook als mogelijkheid om een verhaal te vertellen. De Maori hadden geen schrift en dus geen overlevering via geschreven woord. Haka was een manier om verhalen van voorouders en mythologie door te geven van generatie op generatie.
Respect
Roberts moeder is veel bezig met natuurvolken en alternatieve geneeswijzen. Ze neemt de dan achttienjarige Robert en zijn broer Frank mee naar een festival, waar mensen uit alle windstreken les komen geven over hun rituelen. Er zijn mensen uit onder andere Afrika en Zuid-Amerika en er is ook een Maori-familie uit Nieuw-Zeeland. De familie, onder leiding van grootmoeder Wai Turoa Morgan, komt in die tijd jaarlijks een paar keer naar Europa om de lessen en wijsheden van de Haka te delen.
Robert: “Omdat mijn broer en ik bij al hun workshops aanwezig waren, vroegen ze of wij wilden helpen met praktische zaken als vertalen. En zij namen ons mee in hun Haka en hun verhalen. Dit heeft mij toen echt helpen groeien als mens.” Robert en Frank mogen zelfs Haka leiden. En na twee jaar krijgen de broers officieel toestemming van de familie om Haka uit te voeren. Hoe krijg je deze toestemming? “Het is voor de familie heel belangrijk dat wij de Haka met het juiste respect uitdragen. Doe je dit vanuit de essentie van de Haka, en voelen mensen dat, of voer je alleen een stukje op?”
Wat is de essentie van de Haka?
“Degene die de krachtigste Haka doet, vertelt zijn verhaal. Dat je, op het moment dat het moet, krachten kunt bundelen met levensenergie en trots. Hoe bundel je de krachten van een team? Ben je met twintig man, dan ben je met twintig man. Maar bundel je twintig mensen met één doel en één passie, dan heb je de kracht van zestig mensen. Dit is wat bedrijven aanspreekt als ze ons inhuren voor een korte of langere workshop. In combinatie met strijdlust; we gaan er als team voor.”
In 2012 belt een evenementenbedrijf met de vraag of de broers een Haka-workshop van een uur willen geven. Robert: “Ik dacht nog, dat kan nooit. Je kunt nooit de essentie van de Haka overbrengen in een uur, wij hebben er twee jaar over gedaan!” Uiteindelijk doen de broers het toch. “De groep was super-enthousiast. Dit moeten we vaker doen, dachten wij.” Op een zolderkamertje bij een vriend starten ze hun website Hakaworkshop.nl. De verbindende en originele workshops zijn geschikt voor iedereen, van een krachtige dagstart tot een uitgebreide workshop, gericht op teambuilding.
Mond-tot-mond reclame
In het begin geeft Robert twee workshops per maand maar via mond-tot-mond reclame groeit het snel. Het loopt zelfs zo goed dat hij in 2017 zijn vaste baan als begeleider in de zorg met dak- en thuisloze jongeren in Almere opzegt. Kleine groepjes, sportclubs, maar ook grote bedrijven als Unilever, ABN-AMRO en RTL Nederland volgen enthousiast de workshops. De broers geven dagelijks workshops in binnen- en buitenland. Vaak samen met jongens van de Rotterdamse Studenten Rugbyclub.
Robert: “Hier hebben we al vele avonturen mee beleefd. Zo mochten wij optreden bij Lowlands voor zesduizend man die allemaal meededen. Die energie is fantastisch. We kregen backstagekaarten, dus je begrijpt, dat was heel gezellig. Maar we worden ook naar Milaan, Barcelona of Istanboel gevlogen om daar een workshop te geven. Het toppunt was wel dat wij in 2018 vijf dagen naar Florida konden. Tickets en hotel werden betaald en dat voor een workshop van twee uur. Wij, maar ook die jongens vinden dat helemaal te gek!”
Een ander hoogtepunt is bij een workshop in Zwolle waar toevallig een echte Maori in de band zit. “Wij hebben toestemming van een Maori-familie om hun Haka uit te voeren. Maar niet alle Maori staan achter het delen van hun traditie. Ik ontvang soms zelfs nare berichten. Ik vond het dus wel spannend want het is zijn cultuur, niet de mijne. Na afloop kwam hij naar mij toe. Hij pakte mijn arm en deed onze voorhoofden tegen elkaar. Dat is de hongi; het delen van levensadem en geen geheimen voor elkaar hebben. Dit gaf mij de bevestiging: wat je doet is goed.”
Wat kunnen wij leren van de Haka?
Robert: “In het Westen zijn we vaak niet te luid, we doen niet te gek. Bij de Haka gebruik je je hele lichaam. Met je stem en bewegingen laat je zien hoe krachtig je bent. Wees trots op jezelf en laat je zien. En heb meer maling aan de mening van anderen. Met de Haka kun je op een natuurlijke manier gezond blijven, zowel fysiek als mentaal. Laat jezelf horen en krop je woede of verdriet niet op.
De Haka met kinderen doen is leuk, zij zitten sneller in de beleving. Maar ook tijdens de jaarlijkse sportdag in een bejaardentehuis is de Haka vet leuk. Sommige bejaarden staan met een rollator, maar ook hier is veel beleving. Het hoeft niet perfect te zijn. Het gaat erom dat je onderdeel bent van een collectieve kracht en samen plezier beleeft”.
Elk jaar doen de broers Bouma de Haka voor gezinnen met een ziek kind, via Stichting Opkikker. “Het is mooi om iets terug te geven. Als een jongetje na afloop met mij op de foto wil en zijn moeder vertelt dat hij nog vier maanden te leven heeft, tsja, wat moet je dan zeggen. Dat maakt alles relatief.”
Online workshops
Naast het geven van Haka-workshops heeft Robert als psychomotorisch therapeut in een gymzaal in Mildam zijn eigen bedrijf Bouman Coaching en Therapie. Soms gebruikt hij elementen van de Haka in zijn therapie. “Sommige jongens hebben moeite met emotieregulatie of bijvoorbeeld grenzen aangeven. Zo leer ik jongeren voor zichzelf te durven staan en ‘nee’ te zeggen. Pas als mensen je ‘nee’ geloven, stoppen ze.”
Robert geeft ook nog eens wekelijks rugbytraining aan de jeugdspelers van sc Heerenveen, maar als in maart 2020 de corona komt, ligt alles plat. “Ik kreeg gelijk telefoontjes of wij online workshops wilden geven? We hebben een try-out gedaan en wat bleek? We voelden echt verbinding en strijdlust. Juist in coronatijd is het belangrijk om niet je hoofd te laten hangen.” De online workshops lopen aardig, maar niet voldoende voor brood op de plank. In november 2020 pakt Robert daarom parttime zijn oude werk weer op bij een zorginstelling voor verstandelijk gehandicapten met psychische problemen.
“Werken in de zorg is mooi. Ook hier kun je een verschil maken door op het juiste moment iemand een duwtje in de rug te geven. Als corona het weer toelaat wil ik heel graag Haka-workshops blijven geven totdat ik het niet meer leuk vindt. Mijn ultieme droom is om daarna een gezinshuis op te richten waar jongeren die buiten de samenleving vallen kunnen wonen.”
Heerenveen
Vijf jaar geleden brengt de liefde Robert naar Heerenveen. “In woonde toen in Hoogeveen en trainde een team verstandelijk gehandicapte zwemmers voor de Special Olympics in het Abe Lenstra Stadion. Wat een feest. Toen we met alle deelnemers per provincie het stadion in liepen hield Anne-Frouck als vrijwilliger het bordje Drenthe vast. Een jaar later woonde ik met haar in Heerenveen. Ik vind het hier superleuk. Mensen zijn trots, er wordt veel met sport gedaan en er gebeurt altijd wat. Sinds twee jaar zeil ik mee op skûtsje Ut en Thús bij de IFKS. Ik voel me echt thuis”.
Door: Renske Osenga
