Mathijs Huitema: “Van huisschilder tot kunstenaar, er is eigenlijk nooit een overstap geweest”

Algemeen
Foto: Mustafa Gumussu/FPH
Foto: Mustafa Gumussu/FPH

LUINJEBERD - “Je ziet de auto’s van Huitema schilders geregeld rijden. Ik ben de vierde generatie schilder in mijn familie. 

Mijn vader is als traditionele schilder opgeleid, ook hij kon dingen als mooie letters schilderen. Hij heeft er echter nooit wat mee kunnen doen, omdat hij al snel een bedrijf kreeg met veel mensen. Ik heb het bedrijf wat opgevijzeld en mijn zoon, inmiddels al de vijfde generatie, gaat ermee verder.” Aan het woord is Mathijs Huitema uit Luinjeberd. Hij vertelt over de kunst van het schilderen en over schilderen als kunst.

Al op jonge leeftijd was Mathijs Huitema bezig met de ‘kunsten van het schilderen’. “Toen ik tien aar oud was heb ik mijn eerste olieverfschilderijtje gemaakt en ik ben er nooit meer mee gestopt. Ik heb altijd gedacht, als ik later oud ben, wat ik nu inmiddels ben, dan ga ik een hobby hebben. Je ziet genoeg mannen van mijn leeftijd die wat achter de vrouw aan fietsen of ‘thús sitte te tomkedraaien’. Dat wilde ik niet, écht niet.”

Gouden vingers

Mathijs Huitema, in 1952 geboren in Oudeschoot, onder de rook van Heerenveen, ging na de lagere school naar de hbs. “Daar was ik totaal niet geschikt voor”, vertelt hij. “Ik heb er toen voor gekozen om naar de ambachtsschool te gaan. Op die goede oude ambachtsschool kreeg je destijds nog gedegen vakonderwijs. Ik heb alles opgepikt en dat heeft altijd in mijn voordeel gewerkt.” Mathijs spreekt vol lof over zijn oude leraar. “Oude meneer Stek was een ouderwetse, gedegen vakman en ook kon hij geweldig goed tekenen. Hij kon het echt allemaal, en ik dacht: ‘Dat wil ik later ook!’ Hij heeft mij begeesterd in het mooie werk. Stek heeft ooit de volgende uitspraak over mij gedaan tegen mijn vader en moeder: ‘Mathijs is een vreselijke kerel, maar hij heeft gouden vingers’.”

Meesterschilder

Na de ambachtsschool begon Mathijs op de schilderschool in Utrecht. “Daar was het helemaal bingo. Vroeger werd een huisschilder ook geacht decoraties te kunnen schilderen, bijvoorbeeld letters en reclame op winkelportieken. Zo ben ik ook opgeleid. Als je het goed wil doen en een diploma als meesterschilder wilt halen, dan moet je dat ook kunnen”, zo stelt Mathijs.

“Als je bezig bent met het schilderen van een huis of een oud gebouw, iets wat we heel vaak gedaan hebben, dan is het belangrijk dat je daar gevoel voor hebt. En als je gevoel hebt voor kunstschilderen, dan heb je dat al automatisch. Als ik met oude werken bezig ben, dan heb ik mijn gedachten soms bij de mannen die er vóór mij mee aan de slag zijn geweest. Vroeger deden ze alles maar met beperkte middelen, al helemaal als je het vergelijkt met tegenwoordig. En ondanks dat konden ze hele mooie dingen maken. Daar heb ik altijd veel respect voor gehad.

Ik heb zelfs wel werken in de kunststroming Jugendstil gedaan. Dan gaat het om bepaalde kleuren. Met één plafond had ik zo’n zes weken werk. Zoveel verschillende kleurtjes, kriebeltjes en bloemetjes. Dat vond ik prachtig om te kunnen doen. Bij dit soort opdrachten gaat het mij vooral om het resultaat en het vakmanschap wat ik kan leveren.” Het gaat om de know-how, volgens Mathijs Huitema.

Fries landschap

“Ik ben ooit met Friese landschappen begonnen, dat kwam door een vraag van mensen uit Leeuwarden. Voor mij waren het totale onbekenden. Ze vertelden dat zij nergens meer een schilderij van een Fries landschap konden krijgen en ik kreeg de vraag om dat voor hen te maken. Dat heb ik toen gedaan en sindsdien heb ik een hoop van deze landschappen geschilderd en verkocht.

Ik ben trots op Friesland, de Friese taal en de prachtige Friese natuur. Dat wil ik graag uitbeelden in mijn landschapsschilderijen. Ik word er triest van als ik zie hoe het Friese landschap in rap tempo wordt verwoest door projectontwikkelaars en slechtdenkende bestuurders. Niemand kan in de toekomst kijken, maar straks worden er betere oplossingen bedacht en dan was deze verwoesting helemaal niet nodig geweest. Dan is het al te laat, want het wordt nooit meer zoals het was. Het doet me echt zeer, want het gaat uiteindelijk alleen maar om politiek en geld. Ik hoop dat ik door mijn schilderijen een stukje van het mooie Friese landschap kan nalaten.”

Een ‘echte Huitema’

“Zo in de loop van de tijd kun je ook zien dat ik inmiddels echt mijn eigen stijl heb ontwikkeld. Ik zou mijn stijl omschrijven als los realistisch. Niet al te stijf en met hier en daar een veegje. Ik vind het geweldig dat mensen kunnen zien aan de stijl dat het een ‘echte Huitema’ is. Ik kan ook verschrikkelijk precies schilderen, echt realistisch, maar dat vind ik lang niet altijd mooi. De laatste jaren heb ik mij eveneens toegelegd op het lesgeven in kunstschilderen, aquarellen en tekenen. De ervaring van het ouderwetse huisschilderambacht is daarbij een groot voordeel.

Het lesgeven is erg leuk om te doen, maar het herstellen van het oude van vroeger, daar ligt echt mijn voorkeur. Ik denk dat dat komt door de historie en de tijdgeest, ik weet niet hoe ik het moet verwoorden.  Gewoon het esthetische ervan.”

Luchtschommel uit 1880

Op dit moment is Mathijs bezig met een heel bijzonder project. Hij werkt aan de restauratie van een luchtschommel die speciaal wordt ingezet voor de Flaeijelfeesten in Oude- en Nieuwehorne. De luchtschommel komt uit 1880 en is waarschijnlijk in Brabant gemaakt. “Dat was de tijd van het Wilde Westen. Ik stel me graag voor hoe allemaal timmerlui en schilders ermee aan het werk zijn geweest. Vaak norse lui, in mijn beleving.” Mathijs moet lachen om die laatste gedachte. “Ik denk dat dat iets te maken heeft met de oplosmiddelen van de verf die zij toen gebruikten.

Toen ik deze opdracht heb aangenomen heb ik gelijk duidelijk gemaakt dat ik het op mijn eigen manier wilde aanpakken en dat ik het niet zo na ging maken als dat het was. Ik heb de schommel nu in mijn eigen stijl geschilderd. Voordat ik met het project ben begonnen, was ik al gepensioneerd. Maar door het aannemen van het project was ik genoodzaakt mij weer in te laten schrijven bij de Kamer van Koophandel, want ik doe het natuurlijk niet voor niks. Het project moet toch betaald worden en daardoor ben ik och weer een bedrijfje begonnen.”

De luchtschommel was zwaar in verval en het was hoog tijd dat de schommel opnieuw liefde kreeg, meent Mathijs. “Vroeger is er natuurlijk ook met zorg en aandacht aan de schommel gewerkt, al was het over het algemeen wel erg slecht gedaan. De meeste onderdelen van de schommel zijn helemaal kapot dus dat moest echt goed strak in de verf. In totaal ben ik nu drie jaar aan het werk met de schommel.”

“Een beetje trots”

Mathijs Huitema is een bescheiden man als je met hem praat, maar over het restaureren van de luchtschommel is hij duidelijk. “Het is een opdracht waarbij je zowel een goede huisschilder als kunstenaar moet zijn, want anders bak je er niks van. Die combinatie van huis- en kunstschilder maakte deze opdracht zo speciaal voor mij. Plus dat ik vroeger sierletters en verschillende schilderijen heb gemaakt. Dat maakte dat ik alle vertrouwen had dat ik het project op mij kon nemen.”

Als Mathijs klaar is met de luchtschommel, moet die met gemak weer honderd jaar mee kunnen, volgens hem. “De luchtschommel geeft mij voldoening. Hoe is het mogelijk dat dit op mijn pad is gekomen? Ik zie het als een nalatenschap. En dat mensen dan tegen die tijd nog denken van: ‘Zo, deze man kon er ook wel wat mee!’ En dat maakt mij soms wel eens een beetje trots”, besluit Mathijs Huitema.

Door: Fimke Groenewoud