Goede gesprekken tijdens filosofische wandelingen

HEERENVEEN - Een groep van zo’n twintig mensen wandelt op een winderige zaterdagochtend in plukjes van twee of drie langs een volkstuintjescomplex in Heerenveen. 

De een wat sneller, de ander wat langzamer, iedereen is diep in gesprek met elkaar. De voorste mensen houden halt op de stoep, terwijl er op het fietspad hardlopers en fietsers voorbijkomen. Gespreksleider Marijke de Vries moet even wachten tot de rest van de groep zich heeft aangesloten, voordat ze haar vraag kan stellen: “Waar hebben jullie over gesproken?”

We zijn aanwezig bij een filosofische wandeling die wordt georganiseerd vanuit de bibliotheek in Heerenveen. Terwijl de meeste mensen zich op zaterdagochtend naar hun sportles of richting het centrum haasten, neemt deze groep de tijd om in alle rust met elkaar in gesprek te gaan over de diepere zaken van het leven.

Je gezichtsveld verbreden

“Het is prettig om een inhoudelijk gesprek te voeren en op die manier van elkaar te leren,” vertelt een van de deelnemers. “Tijdens het wandelen kun je goed met elkaar praten, omdat je elkaar niet aankijkt. Bovendien stimuleert de beweging ook je hersenen. Ik heb altijd het idee dat ik beter na kan denken als ik wandel.”

De wandeling begint bij de bibliotheek in Heerenveen, uiteraard na een kopje koffie en iets lekkers erbij. Er verzamelt zich een gevarieerd gezelschap. Sommige mensen zijn er bijna altijd bij, anderen zijn vandaag voor het eerst. “Ik had er in de krant over gelezen en het leek me interessant”, zegt een van hen. “Je moet soms je gezichtsveld verbreden, vind ik. Ik ben wel benieuwd of ik dit kan en of ik het leuk vind.” Aan het eerste zal het niet liggen, want filosoferen kan iedereen, vinden de andere deelnemers. “Soms vertel je dingen aan iemand die je helemaal niet kent, omdat het op dat ogenblik naar boven borrelt. Zo ontdek je ook weer nieuwe dingen over jezelf.”

Humanistisch Verbond

Een deel van deze mensen is lid van het Humanistisch Verbond, een beweging die staat voor waardigheid van mensen en vrijheid om je eigen leven vorm te geven. “De bibliotheek kwam met het idee om deze wandelingen op te starten en vroeg ons of wij daarmee wilden helpen”, vertelt filosoof Judy Pols-Hoekstra. De wandeling wordt de ene keer voorbereid door Pols en de andere keer door Marijke de Vries, pastor in de Protestantse Gemeente in Heerenveen. Zij is aangesloten vanuit ‘Welzijn op recept’.

Vandaag heeft Marijke de Vries de leiding. “Het thema van vandaag is: de toekomst van de planeet”, begint De Vries. “Dat kunnen we niet meer los zien van de klimaatcrisis, want als er ergens natuurgeweld is, denken we meteen ook aan klimaatverandering. Heeft het nog wel zin om na te denken over de toekomst van de planeet, kun je je dan afvragen. Daarover zijn de filosofen duidelijk: het is altijd zinvol om na te denken.”

Volkstuintjes

De groep gaat op pad, vanuit de bibliotheek richting de fietstunnel bij het Abe Lenstra stadion. De eerste opdracht is om vijf minuten in stilte na te denken over de toekomst van de planeet. Daarna praten de deelnemers in twee- of drietallen door over dit thema. De volkstuintjes waar we langs lopen, blijken inspirerend te zijn en vormen stof tot een gesprek over moestuinieren. Een ander groepje denkt na over hoe je de jongere generatie mee kunt krijgen in het zorgen voor de aarde.

Een steen in het heelal

Terwijl we halt houden voor een stop, begint het te wat te regenen. De Vries inventariseert de gespreksthema’s. “Jullie gaan al snel nadenken over wat je praktisch kunt doen tegen klimaatverandering, en dat is ook logisch. De filosoof Vincent Blok biedt een alternatief perspectief. Hij zegt: ‘Mensen denken vaak dat ze controle kunnen hebben over de aarde. Maar is de mens daar wel toe in staat?’ Bloks perspectief is dat wij in de wereld zijn omdat de aarde bestaat: een steen in het heelal. De aarde is op die manier voorwaardelijk. Hij sluit hiermee aan op een uitspraak van Spinoza. Dat kan ons helpen om anders te kijken naar de wereld en onze plek daarin.”

De Vries sluit af met het uitdelen van de SDG’s: duurzame ontwikkelingsdoelstellingen die geformuleerd zijn om voor iedereen een leefbare aarde te creëren. Er is genoeg gezegd om mee naar huis te nemen en verder over na te denken.

Filosoferen in en vanuit de bibliotheek

De filosofische wandelingen i Heerenveen starten om 10:15 in de Bibliotheek Heerenveen en vinden elke drie weken plaats. De eerstvolgende filosofische wandeling is op zaterdag 4 mei. Deelname is gratis en opgave is niet nodig.

Tekst en fotografie Hannah Zandbergen